Płyta główna, zwana także płytą systemową, jest kluczowym komponentem komputera, który łączy i koordynuje pracę wszystkich innych podzespołów. Płyta główna to platforma, na której zamontowane są procesor, pamięć RAM, karty rozszerzeń oraz inne podzespoły. Działa jako centralny układ scalony (chipset), który zarządza komunikacją między wszystkimi komponentami komputera.
Oto niektóre z podstawowych elementów płyty głównej:
- Gniazdo procesora (CPU socket): Gniazdo procesora to miejsce, w którym umieszczany jest procesor. Istnieją różne typy gniazd procesora, które są kompatybilne z różnymi rodzajami procesorów, takimi jak Intel i AMD.
- Sloty pamięci RAM: Sloty pamięci RAM to miejsca, w których montowane są moduły pamięci RAM (Random Access Memory). Pamięć RAM jest wykorzystywana przez komputer do przechowywania danych, na które komputer potrzebuje szybko uzyskać dostęp podczas pracy.
- Złącza rozszerzeń (sloty): Złącza rozszerzeń to gniazda na płycie głównej, które umożliwiają montaż dodatkowych kart rozszerzeń, takich jak karta graficzna, karta dźwiękowa, karta sieciowa itp. Najpopularniejsze typy złącz to PCI, PCI Express (PCIe) i AGP.
- Złącza wejścia/wyjścia (I/O): Złącza wejścia/wyjścia to miejsca, w których podłączone są różne urządzenia peryferyjne, takie jak klawiatura, mysz, monitor, drukarka itp. Złącza te mogą obejmować porty USB, HDMI, DVI, VGA, audio i inne.
- Złącza dysków twardych i napędów optycznych: Płyta główna zawiera złącza do podłączania dysków twardych, napędów optycznych (np. CD/DVD) oraz innych urządzeń przechowywania danych. Złącza te mogą być typu SATA, IDE, M.2, U.2 itp.
- Zasilanie: Płyta główna zawiera złącza zasilania do podłączenia zasilacza komputera. Najpopularniejsze złącza zasilania to 20- lub 24-pinowe złącze ATX oraz dodatkowe złącze zasilania procesora (4- lub 8-pinowe).
- BIOS/UEFI: BIOS (Basic Input/Output System) lub UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) to wbudowany system, który zarządza podstawowymi funkcjami komputera, takimi jak uruchamianie, wyłączanie, kontrola temperatury czy prędkości wentylatorów. BIOS/UEFI przechowywane jest na specjalnym układ
- Chipset: Chipset to układ scalony znajdujący się na płycie głównej, który kontroluje przepływ danych między procesorem, pamięcią RAM, kartami rozszerzeń oraz innymi podzespołami. Chipset składa się zwykle z dwóch podstawowych komponentów: kontrolera północnego (Northbridge) i kontrolera południowego (Southbridge). Kontroler północny zarządza szybkimi podzespołami, takimi jak procesor, pamięć RAM i karty graficzne, podczas gdy kontroler południowy odpowiada za wolniejsze komponenty, takie jak dyski twarde, napędy optyczne i porty USB.
- Układ audio: Wiele współczesnych płyt głównych posiada zintegrowany układ audio, który obsługuje dźwięk na komputerze. Dzięki temu nie ma potrzeby instalowania dodatkowej karty dźwiękowej, chyba że użytkownik wymaga bardziej zaawansowanego systemu audio.
- Układ sieciowy: Współczesne płyty główne często mają zintegrowany układ sieciowy, który umożliwia połączenie komputera z siecią internetową za pomocą kabla Ethernet lub bezprzewodowo poprzez Wi-Fi. W niektórych przypadkach może być również konieczność zainstalowania dodatkowej karty sieciowej, jeśli wbudowany układ nie spełnia oczekiwań użytkownika.
- Złącza wentylatorów: Płyty główne mają złącza do podłączania wentylatorów, które służą do chłodzenia poszczególnych komponentów komputera, takich jak procesor, karta graficzna czy obudowa. Wentylatory są sterowane przez BIOS/UEFI, który kontroluje ich prędkość w zależności od temperatury komponentów.
- Złącza panelu przedniego: Płyta główna posiada złącza do podłączania przycisków i wskaźników umieszczonych na przednim panelu obudowy komputera. Złącza te obejmują przycisk zasilania, przycisk resetowania, diodę LED sygnalizującą działanie dysku twardego oraz diodę LED wskazującą stan zasilania.
Płyty główne są dostępne w różnych standardach, takich jak ATX, Micro-ATX i Mini-ITX, które różnią się rozmiarem i ilością dostępnych złącz. Wybór odpowiedniej płyty głównej zależy od wymagań użytkownika, kompatybilności z pozostałymi podzespołami oraz wielkości obudowy komputera.